Moduły powiadomień GSM obecnie stosowane w systemach alarmowych już dawno podbiły rynek elektronicznych systemów zabezpieczeń. Obecnie większość nowych systemów jest wyposażona w moduł powiadomienia GSM, który umożliwia zdalny przekaz informacji w postaci wiadomości SMS lub tzw. CLIP. Producentów modułów GSM jest wielu. Większość z nich produkuje moduły uniwersalne, tzn. takie, które można z powodzeniem podłączyć do każdej centrali alarmowej. Istnieją również takie moduły, których konfiguracja wymaga przynajmniej podstawowej znajomości zagadnień teleinformatycznych (jak choćby kody zdarzeń itp.). Oferują one z reguły większe możliwości, szczególnie w przesyłaniu większej ilości informacji, które są bardziej szczegółowe. Artykuł omawia integrację centrali Versa z GPRS-T1. Warto jednak wiedzieć, że analogiczna konfigracja obowiązuje w przypadku central INTEGRA oraz starszych central z serii CA. Po stronie modułu nic nie ulega zmienie, natomiast konfigracja poszczególnych central jest bardzo podobna.

Moduł Satel GPRS-T1

Zauważyliśmy, że firmy instalatorskie chętniej sięgają po "łatwiejszy" moduł GPRS-T2. Dlaczego akurat łatwiejszy? Czy to oznacza, że moduł GPRS-T1 jest trudny w opanowaniu? Odpowiedź jest oczywista - NIE! Jest tak samo prosty w instalacji i konfiguracji, jednak trzeba przełamać barierę i spróbować chociaż raz go zainstalować. Zauważyłem to po sobie. Zanim "rozgryzłem" ten moduł - też się go bałem. Obecnie uważam, że jest bardzo łatwy i jest jednym z tańszych modułów oferujących tak wiele. W dalszej części artykułu przybliżę ideę działania i konfiguracji modułu GPRS-T1. Mam świadomość wielkości tego poradnika, ale już teraz mogę zagwarantować, że uważne jego przeczytanie pozwoli bezbłędnie opanować sztukę posługiwania się modułem GPRS firmy Satel. Zapraszam do lektury.

Dialer centrali Satel Versa

.. co w trawie piszczy, czyli jak to wszystko podłączyć i jak ugryźć złącza TIP, RING

Większości z nas na widok złącz TIP, RING myślimy - to na pewno do linii telefonicznej. Otóż to. TIP i RING to zaciski zewnętrznej linii telefonicznej, które są podłączone do wbudowanego dialera na płycie centrali. Co jednak, gdy my nie chcemy podłączać linii telefonicznej? Przecież mieliśmy rozmawiać o modułach GSM. I tutaj do akcji wkracza nasz bohater, GPRS-T1. To właśnie on ma za zadanie oszukać centralę, symulując linię telefoniczną lub jeszcze inaczej - stację monitorującą. Dosłownie! Moduł GPRS-T1 należy tak skonfigurować, aby centrala myślała, że wysyła komunikaty do stacji monitorującej. Jak łatwo się domyślić, zaciski TIP, RING zagwarantują nam poprawne połączenie centrali z modułem GSM. Na tą chwilę wystarczy nam wiedza, że to właśnie te zaciski, TIP i RING musimy podłączyć do modułu. Będzie to proste, ponieważ w naszym module posiadamy zaciski, które nazywają się identycznie.

Przewód do programowania centrali Versa i modułu GPRS-T1

Zakładam, że kabel "sygnałowy" (tip, ring) już mamy podłączony. Przyszła kolej na.. podłączenie zasilania. Skąd je wziąć ? Możliwości jest kilka. Rozpatrujemy to na przykładzie central Versa. Potrzebujemy napięcie stałe 12V. Masę zasilania dostajemy na dowolnym zacisku COM w centrali. Potrzebny jeszcze "plus". W centralach Versa posiadamy na płycie 4 wyjścia programowane i 2 wyjścia zasilające. Wyjścia niskoprądowe, czyli OUT3, OUT4 nie nadają się, ponieważ jak sama nazwa wskazuje, prąd jest za mały (tylko 50mA). Druga sprawa, są to wyjścia typu O.C. (otwarty kolektor). Takie wyjście występuje w dwóch stanach - albo potencjał masy albo stan wysokiej impedancji (czyli wyjście "wiszące w powietrzu"). Wynika z tego, że na tych wyjściach po prostu nie ma "plusa" 12V. Zostaje złącze OUT1, OUT2 i AUX. W zasadzie teraz wybór jest już dowolny, aczkolwiek wyjścia out1 i out2 mają max. 1A obciążalności prądowej, a wyjście AUX ma 0,5A. Teraz zależy jak wiele urządzeń jest podłączonych pod te wyjścia i wybieramy to wyjście, gdzie pobór prądu przez urządzenia jest zdecydowanie mniejszy. System podłączony. Kolejnym i najciekawszym etapem będzie konfiguracja modułów (osobno centrala i osobno moduł GPRS-T1). Zanim jednak zaczniemy konfigurację, słów kilka na temat standardów CID oraz 4/2.

Logo programu konfiguracyjnego GPRS-SOFT

Format transmisji, czyli kilka słów o standardach

Jak to się odbywa, że moduł jest w stanie wysłać np. 32 różne treści SMS a sterowanie odbywa się tylko poprzez 2 złącza TIP i RING. Oczywiste jest, że na tych dwóch kabelkach muszą pojawiać się jakieś dane, określone w ścisły sposób. Tutaj rolę przejmują i wyjaśniają standardy transmisji. Jest ich wiele. Nas najbardziej interesują dwa z nich, chyba najbardziej znane. Są to Contact ID (CID) oraz Ademco Express (4/2). Pierwszy z nich wysyła zawsze kod, którego główną część stanowi 3-znakowa sekwencja danych, drugi wysyła 2-znaki. Nie musimy znać dokładnej zasady działania, wystarczy, że będziemy znać podstawy. W tym manualu będziemy opierać się o standard Contact ID.

Idea działania tej formy powiadomienia

Obiecuję, że to już ostatnia teoria w tym artykule i w następnych akapitach będziemy już programować nasze moduły. Zasada działania najprościej jak się da.

Centrala rozpoczyna alarmowanie. Włącza się dialer telefoniczny i centrala zaczyna wysyłać kody zdarzeń (CID) do stacji monitorującej, jaką odgrywa tutaj nasz moduł GPRS-T1. Moduł GPRS-T1 na podstawie odebranego kodu zdarzenia jest w stanie dokładnie określić co dokładnie centrala miała na myśli. Następuje konwertowanie tego kodu zdarzenia na wiadomość tekstową SMS i jego wysłanie pod wcześniej zaprogramowany numer telefonu. Możliwa jest również realizacja tzw. CLIP (tutaj po prostu dzwonienie pod wskazane numery telefonów).

Jak zaprogramować centralę Versa do współpracy z modułem GPRS-T1 ?

Jak wiadomo, GPRS-T1 to konwerter monitoringu, więc w programie konfiguracyjnym DLOADX interesuje nas jedynie okno "Monitorowanie". Po otwarciu okienka "Monitorowanie", na pierwszy rzut oka wygląda to skomplikowanie. Na szczęście my interesujemy się tylko kilkoma pozycjami. Na rysunku przedstawiono zrzut obrazujący ustawienia parametrów w opcjach monitoringu.

Okno "Monitoringu" centrali Versa

W kolorze czerwonym zaznaczone są pozycje w których należy dokonać stosownych ustawień. W opcjach wybieramy "Tylko Stacja 1", ale nie jest to konieczne. Założyłem, że mamy jeden moduł, który symuluje jedną stację, dlatego ustawiłem właśnie taki parametr. Kolejnym parametrem (bardzo ważnym) jest Format transmisji. Zgodnie z tym co zostało wcześniej opisane, interesujemy się standardem "Contact ID (wszystkie kody)". Następnie należy podać Numer telefonu naszej stacji monitorującej. Przypominam, że naszą stacją monitorującą jest nasz moduł GPRS-T1. Jaki więc powinien być ten numer ? Może numer telefonu karty SIM która jest w module ? Właśnie nie. Wpisujemy praktycznie dowolny numer telefonu, a właściwie jakąkolwiek liczbę. Ja wpisałem "1".

Została ostatnia czynność którą należy wykonać. Należy wpisać tzw. Identyfikatory. Parametry te możemy ustawić zgodnie z rysunkiem, ale możliwe jest wpisanie również innych znaków. Ważne jest, aby te znaki były z zakresu od 0-9 i od A do F (czyli zgodnie z zapisem szesnastkowym). Inne przykładowe identyfikatory mogą być "2222", "2C2C", "BBAA" "123A" itp. To już wszystko. Od strony centrali mamy już wszystko skonfigurowane. Jeśli nastąpi jakiekolwiek zdarzenie w systemie, to centrala automatycznie wysyła kody zdarzeń "CID" (poprzez TIP,RING) do stacji monitorującej która znajduje się pod numerem "1". Reszta pozostaje w gestii modułu GPRS-T1. To właśnie on odbierze te kody, odpowiednio zinterpretuje, następnie zgodnie z jego ustawieniami wybierze tylko te zdarzenia które go interesują i finalnie zrealizuje powiadomienie SMS/CLIP.

Jak zaprogramować moduł GPRS T1 w trybie powiadamiania SMS/CLIP ?

Ponownie używamy kabla z konwerterem, czyli DB9FC/RJ-KPL. Aplikacja, która służy do programowania modułów GPRS firmy Satel to GPRS-SOFT.

Po uruchomieniu programu domyślnie pokazuje nam się okno ustawień dla modułu GPRS-T1. Do programowania mamy 2 zakładki. Zaczynamy od pierwszej. Na rysunku pola czerwone oznaczają miejsca, gdzie należy wprowadzić zmiany.

Zakładka "Telefon GSM (...)" w programie GPRS-SOFT

Identyfikator komunikacji - to parametr, który możemy porównać do hasła serwisowego. Jest konieczny. Należy go zapamiętać (domyślnie jest generowany taki identyfikator) lub zmienić według upodobań. Znajomość tego identyfikatora pozwoli w przyszłości na ponowne podłączanie się do modułu i odczyt jego ustawień. W przypadku nie zapamiętania tego identyfikatora, próba połączenia z modułem może doprowadzić do konieczności przywrócenia ustawień fabrycznych. Dla celów prezentacji ustawiłem kod "12345". Kolejne parametry, mam nadzieję nie wymagające wyjaśnień to PIN oraz Numer centrum SMS. Te ustawienia dotyczą karty SIM, która będzie zamontowana w module. Numer centrum SMS jest ściśle określony dla każdego operatora (pod tym artykułem widnieją numery niektórych operatorów). Następnie programujemy numery telefonów, na które będzie wysłana informacja. Został ostatni parametr. Większość już się pewnie domyśliła. W sekcji Symulacja stacji podajemy nr. telefonu stacji monitorującej. Jak pamiętamy, to właśnie nasz moduł pełni funkcję "stacji monitorującej". Wpisujemy stosowny numer (konsekwentnie do ustawień w centrali). U mnie było to po prostu "1". Po tych wstępnych ustawieniach zapisujemy dane do modułu. Od tego momentu można włożyć kartę SIM, ponieważ moduł ma już wprogramowany numer PIN karty. Dokonujemy tego przy odłączonym zasilaniu modułu.

Przechodzimy do drugiej zakładki. Tutaj zaczyna się najlepsze. Tak jak poprzednio, interesują nas pola zaznaczone w kolorze czerwonym.

Zakładka "(...)Powiadomienie GSM" w programie GPRS-SOFT

Omówmy po kolei ważniejsze pozycje.
Ident. - to identyfikator, który musi być identyczny z wprowadzonym identyfikatorem w centrali (u nas 1111).
Format - format odbieranych danych. Do wyboru mamy 2 formaty: CID oraz 4/2. Nas interesuje oczywiście CID. Klikając dwukrotnie w nazwę formatu dokonujemy zmian.
Kolejna pozycja do omówienia to KOD. Właśnie w tym momencie definiujemy, jakie zdarzenia z systemu alarmowego nas interesują. Dla przypomnienia, w centrali ustawiliśmy format CID (Wszystkie kody). Oznacza to, że centrala wysyła wszystkie zdarzenia do modułu GPRS-T1 a dopiero instalator określa jakie zdarzenia mają zostać przetworzone i wysłane w postaci SMS lub CLIP. Kody, o których mowa, to nic innego jak 3 cyfrowe ściśle zdefiniowane liczby. My instalatorzy na szczęście nie musimy znać setek kodów na pamięć, ponieważ program GPRS-SOFT posiada wbudowaną "ściągę", z której nie wypada nie skorzystać. Nie ukrywam, że część kodów, jak choćby podstawowe kody o alarmie itp. dobrze jest po prostu zapamiętać.

Ściąga kryje się w kolejnej (pomijając "R") kolumnie Zdarzenia. Tam instalator ma całe pole do popisu. Przykładowe oprogramowanie kodów zdarzeń pokazano na powyższym rysunku. Kolejne pozycje to T1...T4 oraz "SMS". Te pola nie powinny wymagać większych wyjaśnień. Pole "SMS" to zwyczajnie miejsce do wpisania treści SMS'a, który będzie wysyłany w momencie wystąpienia zdarzenia o podanym kodzie. Pola T1..T4 to numery telefonów, pod które mają być wysyłane wiadomości SMS lub pod które ma być realizowane połączenie CLIP (opcja "s" i "c"). Zmiany dokonujemy dwukrotnym kliknięciem w wolny kwadrat.

Na zrzucie widać również opcję "Dodaj do SMS numer strefy...". Zaznaczenie tej opcji powoduje "doklejenie" do wiadomości SMS informacji o numerze np. wejścia, z którego został włączony alarm. Jest to bardzo przydatne, ponieważ użytkownik systemu automatycznie dowiaduje się, że alarm dotyczny np. czujnika w kotłowni. Jak to się dzieje, że moduł "wie" z jakiego wejścia pochodzi alarm ? Tutaj należy się ukłon w stronę kodów CID, ponieważ to właśnie one przenoszą tę informację. To już praktycznie koniec konfiguracji. Można zapisać dane do modułu klikając stosowną ikonę. Ale.. zaraz zaraz, ktoś może zapytać, co z kolumną "R" ?. Jeszcze o niej nie mówiliśmy. W celu zrozumienia istoty tego znacznika, proponuję poeksperymentować. Na powyższym rysunku można dostrzec pewne zależności. Dla podpowiedzi dodam tylko, że warto zrócić uwagę na numery kodów CID. W jedym przypadku są one takie same, a zdarzenie inne. Myślę, że to wyjaśnia funkcję naszej R-ki.

Zakładka "(...)Powiadomienie GSM" w programie GPRS-SOFT - alternatywna wersja konfiguracji z kodami 4/2 (Ademco Express)

Nareszcie dotarliśmy do samego końca. Moduł i centralę mamy poprawnie skonfigurowane. Trochę trwała ta podróż, ale wydaje mi się, że po uważnej lekturze tego artykuły, każdy instalator powinien poradzić sobie z konfiguracją tej formy powiadomienia. Na koniec zachęcam również do własnych eksperymentów. Jako rozgrzewkę, proponuję zestawienie takiej konfiguracji, ale opartej na kodach 4/2 (tutaj Ademco Express). Należy wtedy dokonać drobnych zmian w module, a w centrali w zakładce "Monitorowanie" trzeba będzie wpisać ręcznie kody dla poszczególnych (dowolnie wybranych) zdarzeń. Jeśli jakaś część nie jest zbyt jasno opisana lub brakuje pewnych informacji albo co gorsze (albo lepsze) znaleźliście Państwo błąd w opisie, bardzo proszę o kontakt z załogą naszej firmy.

Życzę efektywnej konfiguracji.

Dariusz Bembenek